Frankenstein in Baghdad by Ahmed Saadawi

 📕Frankenstein in Baghdad by Ahmed Saadawi

📕Translated from the Arabic by Jonathan Wright

ဒီစာအုပ် ဟာ  IPAF award (International Prize for Arabic Fiction) for 2014 ရထားပြီး Man Booker International Prize Finalist ဝင်ခဲ့တဲ့ စာအုပ် တအုပ်။

မကြာခင်ကာလမှာ ဘာသာပြန် ထွက်လာမယ့် စာအုပ်မို့ ဇာတ်သိမ်း 

ဘာဖြစ်မလဲဆိုတာရယ်၊ spoiler တွေ ထည့်မရေးတော့ပါဘူး ။ ဒါပေမယ့် ဘယ်လိုဇာတ်အိမ် ဆိုတာ သိအောင်တော့ ဇာတ်ကြောင်း နည်းနည်းလေး ပြောပြထားပါတယ်။

 

ဒီစာအုပ် ဟာ ၂၀၀၃ ဝန်းကျင် အီရတ်ကို အမေရိကန်တွေကျုးကျော် ဝင်ရောက်လာတဲ့ ကာလ၊ နိုင်ငံရေးအဖွဲ့အစည်းတွေအပြောင်းအလဲကာလ ၊ အသေခံ ကားဗုံးခွဲမှု့တွေ ဆက်တိုက်ဖြစ်နေတဲ့ နိုင်ငံရေးမတည်မငြိမ် ဖြစ်နေတဲ့ကာလ ကို ဇာတ်အိမ်တည်ထားတယ်။ 

ဒီကာလမှာ အစိုးရကို ဆန့်ကျင်တဲ့အတိုက်အခံတွေ၊ အမေရိကန်ကိုဆန့်ကျင်တဲ့သူ‌တွေဟာ အသေခံကားဗုံးခွဲ မှု့တွေ ဆက်တိုက်လုပ်နေတော့ အသေအပျောက် အရမ်းများပြီး ပေါက်ကွဲမှု့ကြောင့် တစစီ ဖြစ်နေတဲ့ အလောင်းတွေကို မြှုပ်နှံဖို့တောင် အချိန်မပေးနိုင်၊မလုပ်ကြဘူး။

တနေ့တော့ ပစ္စည်းဟောင်း အရောင်း အဝယ်လုပ် တဲ့ Hadi ဆိုတဲ့ သူ ၊ သူ့ရဲ့ အရင်နှီးဆုံးမိတ်ဆွေဟာလည်း ဗုံးပေါက်ကွဲမှု့ကြောင့် တစစီဖြစ်သွားတယ်။ အဲ့ဒီနောက်ပိုင်း Hadi ဟာ စကား သိပ်မပြောတော့ဘူး။

Hadi ဟာ လမ်းပေါ်မှာ ပေါက်ကွဲမှု့ကြောင့် တစစီဖြစ်နေတဲ့ အလောင်း အပိုင်းအစတွေ ကို တွေ့တယ်။ သူဟာ အဲ့ဒီ ဗုံးပေါက်ကွဲမှု့က လူ‌သေ အပိုင်းအစ တချို့ကို စုပြီး အိမ်ကို ယူလာခဲ့တယ် ။ Hadi သူ့အိမ်ကို ယူလာတဲ့ အဲ့ဒီ့အပိုင်းအစတွေထဲမှာ အသေခံဗုံးခွဲတဲ့လူ‌ရဲ့ ခန္ဓာကိုယ် အပိုင်းအစလည်း ပါချင်ပါမယ် ။ Victim လူပေါင်းစုံ ရဲ့ ခန္ဓာကိုယ် အပိုင်းအစတွေမျိုးစုံလည်း ပါမယ်။  

Hadi ဟာ  ဗုံးပေါက်ကွဲမှု့ကြောင့် သွေးအလိမ်းလိမ်းနဲ့ တစစီ ဖြစ်နေတဲ့ Victim ပေါင်းစုံရဲ့ အဲဒီ့ အပိုင်းအစတွေကို ယူလာပြီး  ခနွာကိုယ် အစိတ်အပိုင်းတွေကို Dead Bodyဖြစ်အောင် ကြိုး နဲ့ သီလိုက်တာ နောက်ဆုံး နှာခေါင်း တခုပဲလိုတော့တယ် ။ အဲ့နှာခေါင်းကိုလည်း

တနေရာကနေ  ရလိုက်တယ်။ 

ဗုံးပေါက်ကွဲမှု့က ခန္ဓာကိုယ် အပိုင်းအစတွေကို  Hadi ကြိုးနဲ့ သီထားတဲ့ ချုပ်ရာတွေ ဗရပွနဲ့ ရုပ်ဆိုးပန်းဆိုး Dead Body ကြီးဟာ Hadi အိမ်ခန်းထဲက ခုံပေါ်မှာ စင်းစင်းကြီး ။

Hadi တစ်ယောက် ဗုံးပေါက်ကွဲမှု့က ခန္ဓာကိုယ် အပိုင်းအစတွေကို  အဲ့လို သီရတဲ့ ရည်ရွယ်ချက်က ၊ 

ဒီသီထားတာတွေ ကို လူအများသိမယ့်နေရာမှာထားပြီး 

ပေါက်ကွဲမှု့ကြောင့်ခံရတဲ့ အပြစ်မဲ့ လူအများစုကို  သေချာ သိက္ခာရှိရှိ မြှုပ်နှံခွင့်ရဖို့ပေါ့ ။

Hadi ဟာ  အဲ့ဒီ Dead Body ကို "Whatsitname" သို့ Frankenstein လို့ခေါ်တယ်။ အာဏာပိုင်တွေကတော့ Criminal X  လို့ ခေါ်ကြတယ် ။ 

Hadi ဟာ သူသောက်နေကျ ဟိုတယ်အောက်က ကော်ဖီဆိုင်မှာ သူ့မိတ်ဆွေတွေကို "Whatsitname" အကြောင်း

Storytelling လုပ်ပြောပြတယ်။ သူ့မိတ်ဆွေတွေဟာ  Hadi တစ်ယောက် ၊ မဟုတ်က ဟုတ်က ယုံတမ်း ပုံ‌ပြင်တွေလုပ်ပြောနေတာလို့ပဲထင်ကြတယ်။ Whatsitname ဟာ တကယ့်အပြင်မှာရှိတယ် လို့ ဘယ်သူမှမထင်ကြဘူး။

 တနေ့တော့ Hadi ဟာ သူသောက်နေကျ ဟိုတယ်အောက်က ကော်ဖီဆိုင်ကို သွားဖို့လမ်းလျှောက်လာတယ်။  အဲဒီ့အချိန် သူ့အိမ်မှာထားခဲ့တဲ့ ကြိုးနဲ့သီထားတဲအလောင်း ကောင်အကြောင်း တွေးမိနေတယ်။ 

မတော်တဆ အိမ်နီးချင်းတစ်ယောက်ယောက်ကများ အလောင်းကောင်ကို တွေ့ပြီး  အာဏာပိုင်တွေဆီတိုင်လိုက်လို့ သံသယဝင်ပြီး စစ်တာဆေးတာလုပ်ရင် Hadi တော့ ပြဿနာတွေများဦးမယ်ဆိုပြီး တွေးပူမိနေတယ်။ အိမ်ပြန်သွားရင်တော့ အလောင်းကို နဂိုအတိုင်း တစစီပြန်ဖြုတ်ပြီး အစိတ်အပိုင်းတွေကို  မူရင်းနေရာမှာ ပဲ သွားမြှုပ်လိုက်တော့မယ်ပေါ့။ ( စိတ်ထဲကတွေးနေတာ )။ 

ဟိုတယ်နားက မရောက်ခင်အချိန်လေးမှာ အသေခံ ဗုံးခွဲတဲ့ ကားတစီး ဟိုတယ်ရှေ့ ဆိုက်ပြီး ပေါက်ကွဲမှု့ဖြစ်သွားတယ်။ Hadi ခပ်လှမ်းလှမ်းက လာ‌နေတာမြင်တော့ ထွက်လာတဲ့ ဧည့်ကြိုဟိုတယ်ဝန်ထမ်းဟာလည်း ပေါက်ကွဲမှု့ကြောင့် တစစီဖြစ်သွားတယ်။  ( ပေါက်ကွဲမှု့ကြောင့် တစစီဖြစ်သွားတဲ့ *ဟိုတယ်ဝန်ထမ်း character*  ဟာလည်း ဒီစာအုပ်ထဲမှာအရေးပါတယ်နော် )

Hadi ကတော့  ဗုံးခွဲခံရတာက‌နေ ကပ်သီလေး လွတ်သွားတယ်။  ကားဗုံးခွဲ မှု့တခုနဲ့ ကိုယ်တွေ့ ကြုံလိုက်ရတော့ Hadiဟာ အူကြောင်ကြာင် ၊ ကြောင်တောင်တောင်ဖြစ်ပြီးတော့ အိမ်ကိုပဲ လှည့်ပြန်လာခဲ့တယ် ။ မအီမလည်ဖြစ်နေတဲ့ Hadi ဟာ အိမ်တံခါးတောင် မပိတ်နိုင်တော့ပဲ  အိပ်ရာထဲဝင်ထိုးအိပ်လိုက်မိတော့တယ်။ 

အဲ့ဒီအချိန်မှာပဲ ပေါက်ကွဲမှု့ကြောင့် ခန္ဓာကိုယ်မဲ့ တစစီဖြစ်သွားတဲ့ "soul" တခုရှိတယ် ။ 

( ကြားထဲမှာ‌တော့ အဲ့ soul လျှောက်သွားပြီး ခန္ဓာကိုယ်ရှာတဲ့ အကြောင်းတွေရှိတယ် ) 

အဲ့ဒီ့ပေါက်ကွဲမှု့မှာ ကျန်ခဲ့တဲ့ "Soul "တခုဟာ Hadi အိမ်ရှေ့က ဖြတ်အလျှောက်မှာ အိမ်တံခါးဖွင့်ထားတဲ့ ခုံပေါ်မှာ စင်းစင်းကြီ ဖြစ်နေတဲ့ Hadi သီထားတဲ့ Dead Body ကိုတွေ့ပြီး  အဲဒီ့ Dead Body ထဲကို ဝင်နေလိုက်တော့တယ်။

နောက်တနေ့ Hadi နိုးလာတဲ့အချိန်မှာ အခန်းထဲက သူ

သီထားတဲ့  Dead Body ကြီးဟာ ပျောက်ချင်းမလှပျောက်သွားတာကို တွေ့လိုက်ရတယ်။ 

ဒီစာအုပ်ထဲမှာ Elishva ဆိုတဲ့ အဘွားကြီးတစ်ယောက် လည်း ရှိသေးတယ် ။  Elishva က လွန်ခဲ့တဲ့ အနှစ်နှစ်ဆယ်ဝန်းကျင် အီရန်၊အီရတ် စစ်ပွဲမှာတုန်းက ပြန်မလာ ပျောက်ဆုံးသွားခဲ့ တဲ့  သားဖြစ်သူ Daniel  တနေ့ သူ့ထံပြန်လာမယ်လို့ အစွဲကြီးနေတယ်။ အီရတ် ၊အီရန်စစ် ပွဲမှာကတည်းက  Danielအလောင်းတောင် မရ၊မတွေ့လို့၊  သားဖြစ်သူအတွက် အလောင်းမရှိပဲ အုတ်ဂူ လုပ်ထားတာ ရှိတယ်။

Elishva မှာ Daniel အပြင် Melbourne မှာနေနေတဲ့ သမီးနှစ်ယောက်လည်းရှိသေးတယ် ။ အမေဖြစ်သူ Elishva ကို သူတို့ဆီမှာ လာနေစေချင်ပေမယ့်  Elishva က အစွဲ တခုကြောင့် သူမသိတဲ့အရပ်ဒေသမှာ သွားမနေချင်ဘူး။ အဲ့ဒီအစွဲက သားဖြစ်သူ တနေ့သူ့ဆီ ပြန်လာမယ်ချည်း စိတ်ထဲစွဲနေတယ်။ 

ပုံမှန်ဆိုရင်တော့ Elishva  တစ်ယောက် Melbourne မှာရှိတဲ့ သမီးတွေ မြေးတွေနဲ့ ဆက်သွယ်ဖို့ Church ကျောင်းမှာ ရှိတဲ့ ရိုးရိုးဖုန်းလိုင်းနဲ့ပဲ အမြဲဆက်သွယ်နေကြ။

အမေရိကန်တပ်တွေ ဘက်ဂ္ဂဒက်ကို ဝင်ရောက်လာတဲ့အချိန်မှာ ပုံမှန်တယ်လီဖုန်းလိုင်းတွေကို ဖျက်ဆီးပစ် လိုက်ကြတယ်။

မူဆလင် ရော ခရစ်ရှန် ပါ နိုင်ငံခြားက  ဆွေမျိုးသားချင်းတွေနဲ့ ဆက်သွယ်နိုင်ဖို့ ဂျပန်ကလှုဒါန်းထားတဲ့  ဂြိုလ်တုဖုန်းနဲ့ Church ကျောင်းမှာ ဖုန်းလာပြောကြတယ်။

ဘဂ္ဂဒက်မှာ မတည်ငြိမ်တဲ့ကာလ ၊ဗုံးပေါက်ကွဲမှူ့တွေ ဆက်တိုက်ဖြစ်နေတော့ Melbourne မှာရှိတဲ့ Elishva ရဲ့ သမီးနှစ်ယောက်က အမေဖြစ်သူကို စိတ်မချဘူး။ အပတ်တိုင်း အဆင်ပြေလား သိရဖို့ ဖုန်းခေါ်ရတယ်။ 

အိပ်ခန်း ၇ခန်းနဲ့ Nabuဆိုတဲ့ ကြောင်အို တကောင် ပဲနေတဲ့ Elishvaရဲ့ အိမ်အကျယ်ကြီးကို လိုချင်နေတဲ့ Faraji ဆိုတဲ့ အိမ်ပွဲစားလည်းရှိတယ်။  Faraji တွေးတာက ဒီအိမ်ကိုရောင်းပြီး လေဝင်‌ လေထွက်ကောင်းတဲ့ အိမ်သေးသေးမှာပြောင်းနေရင်  Elishva နေရမယ့် အချိန်တွေ အတွက်   ငွေတောင် ပိုထွက်လာဦးမယ်ပေါ့ ။

Hadi သီထားတဲ့ Dead Body ထဲကို ဝင်နေတဲ့ Soul တခုဟာ Elishva ရဲ့ အိမ်ကိုလည်း ညဘက်ကြီးရောက်သွားတယ်။  Elishvaအဘွားကြီးကတော့ အစပိုင်းမှာ သူ့သား Daniel သူ့ဆီပြန်လာတယ်ဆိုပြီး ချက်ပြုတ်ကျွေးမွေးနေလိုက်သေးတယ် ။ 

"Whatsitname " ဟာ ပေါက်ကွဲမှု့ကြောင့် ဖြစ်ရတဲ့ victim တွေကိုယ်စား လက်စားချေဖို့ လုပ်လာတယ်။

အဲ့ဒီနောက် မြို့ထဲက တံတားမှာ လူသတ်မှု့တွေ ဆက်တိုက်ဖြစ်လာတဲ့အခါမှာ ....

ဘာတွေ ဆက်ဖြစ်မလဲ......

.

.

.

.

.

ဒီလို မတည်မငြိမ် ကာလ မှာ အရေးကြီးပုဂ္ဂိုလ်တွေ၊ ဗုံးခွဲတိုက်ခိုက်မှု့တွေ၊တခြားလုပ်ကြံမှု့တွေကို ကိုင်တွယ်ဖို့ ပြည်သူတွေ မသိစေပဲ ဖွဲ့ထားတဲ့ အမေရိကန်‌တွေရဲ့ စီမံခန့်ခွဲမှု့အောက်မှာရှိတဲ့ Tracking and Pursuit Department ဆိုတာလည်းရှိတယ်။ 

အဲ့ဌာနက အရေးပါတဲ့ အကောင်ကြီးကြီးတွေနဲ့ရော၊ လက်ရှိ အစိုးရအဖွဲ့က အကောင်တွေနဲ့ရော ၊ တခြားနိုင်ငံရေးအဖွဲ့အစည်းကသူတွေနဲ့ သာမက အမေရိကန် တပ်ကလူတွေနဲ့ လည်း ဝင်ရောလိုက်၊ အားလုံးနဲ့ ပနံသင့်သလိုနဲ့  နောက်ဆုံးမှာ American Aids တွေကို millions နဲ့ချီပြီး ကိုယ်ကျိုးအတွက် အမြတ်ထုတ်သွားတဲ့ (S.....) လို လူမျိုးလည်း ရှိတယ်။

ကိုယ်တွေဆီမှာလည်း နောက်ပိုင်းကာလတွေမှာ ဒီလိုလူမျိုးတွေ  ရှိလာနိုင်တာပဲ ။ 😆

 

ဒီထဲမှာ(S....)  ‌ဆိုတဲ့  နိုင်ငံရေးသမားတစ်ယောက်နဲ့ 

ဘုမသိ ဘမသိ မလည်မဝယ် ( S.....)အသုံး ချတာခံရတဲ့ (M....) ဆိုတဲ့ သတင်းသမားတစ်ယောက်ရှိတယ် ။ 

(S....) သူဟာနောက်ဆုံးမှာတောင် (M....) ကို အီမေးလ်

နဲ့  အခါတော်ပေး၊ရှေ့ဖြစ်ဟော ဆရာတစ်ယောက်က 

(M....)ဟာ နောက် ၁၅နှစ်အတွင်းမှာဝန်ကြီးချုပ်ဖြစ်မှာ၊ဒါပေမယ့် S က M ကို  လမ်းမှန်တည့်ပေးဖို့လို‌တယ်ဘာညာပေါ့ ။  အီရတ်နိုင်ငံသစ်မှာ S နဲ့ M အတူ လက်တွဲပြီး  ဆက်လုပ်လို့ရတယ်ဆိုပြီး နှာနပ်ပြီး အပျော့ဆွဲခဲ့ချင်သေးတာ။  

သူတို့ဆီမှာလည်း ကြိုတင်ဟောကိန်းထုတ်တဲ့ ရှေ့ဖြစ်ဟောဆရာတွေ၊အခါတော်ပေးဆိုတာ အဖွဲ့လိုက် ရှိတယ်။

ဇာတ်ကြောင်းတွေကတော့ ဒီထက်ပိုပြီး အများကြီး ထပ်မပြောတော့ဘူး။ တခြား character တွေထည့်မပြောတော့ဘူး ။ ဒီလောက်ပဲ ။ 

ဒီစာအုပ်ဟာ Frankenstein character ကို ဦးစားပေးတာတော့ မဟုတ်ဘူး။  အဲ့မတည်ငြိမ်တဲ့ ကာလ၊အာဏာပိုင် အဖွဲ့ အစည်းတွေရဲ့  ပါဝါအသုံးချမှု့တွေ၊  အဲ့ကာလ ဖြတ်သန်းတဲ့ နိုင်ငံရေးထဲပါဝင်ပတ်သတ်တဲ့  လူတစု ရယ် ၊ အဲ့ကာလ မှာ ဗုံးခွဲတိုက်ခိုက်ခံရတဲ့ ပြည်သူတချို့

ရဲ့  အဖြစ်အပျက် အကြောင်း ပိုများပါတယ်။ 

တချို့နေရာတွေမှာ မလိုအပ်တဲ့  ဇာတ်ပို့ ဇာတ်ကောင်တွေအများကြီး ထည့်ပြီး ဇာတ်ရှည်‌အောင် လုပ် ထားတဲ့ အခန်းတွေလည်း ပါတယ် လို့ ခံစားရတယ်။

Jonathan Wright က မူရင်း Arabicကနေ Englishကို ဘာသာပြန်ထားတာဆိုတော့ မူရင်း Arabic စာအုပ်ကပဲ အရေးအသားထောင့်လို့လား  မသိ၊  ဒီ အင်္ဂလိပ်ဘာသာပြန်မှာ ဖတ်ရတာ ချောချောမွေ့မွေ့ မရှိဘူးလို့ ခံစားရတယ်။

ဒီစာအုပ်ထဲမှာ  Character များတယ် ၊ Arabic နာမည်တွေ များတဲ့အတွက် မြန်မာ ဘာသာပြန် ထွက်တဲ့အချိန်ကျမှ ပြေပြေပြစ်ပြစ် အရသာရှိရှိ တဖြောင့်တည်း ဖတ်ရမယ်ဆိုရင်တော့  ပုံမှန်စာဖတ်သူအတွက် ပိုကောင်းမယ်လို့ ထင်တယ်။ 

ဒီစာအုပ်ထဲမှာပါတဲ့ သဘာကျမိတဲ့ စာကြောင်းတချို့..

🚩" Money  was the key to everything ; it was the magic lamp in this life. "

🚩" The American army is unable or unwilling to stop the violence, so at least a balance or an equivalence of violence has to be created. Without it, there won't be a successful political process. "

🚩"There are no innocents who are completely innocent or criminals who are completely criminal."

Frankenstein in Baghdad by Ahmed Saadawi

Book Review by Hnin Yi Pwint 

Jan 6. 2022