စာအုပ္ ၊စာၾကည့္ တုိက္ ႏွင့္ စာ ဖတ္သူ ( ဟိန္းလတ္ )

-->

လူတုိ႕တစ္ဦးႏွင့္တစ္ဦး ဆက္သြယ္ေရး ကိရိယာ အျဖစ္  ဘာသာစကားသည္ အဦးဆံုးေပၚေပါက္လာရသည္။ေနာက္ပုိင္းတြင္

ဘာသာ စကားထက္  ပုိ၍ၾကာရွည္ခံမည့္ ၊ျပည့္စံုမည့္ ဆက္သြယ္ေရးကိရိယာ အျဖစ္ဘာသာစာေပေပၚေပါက္လာရျပန္သည္။

စာေပအေရးအသားေပၚေပါက္လာသည္မွစ၍  မိိိမိတုိ႕၏ ျမိဳ႕ရြာသမုိင္း ၊ယဇ္ပူေဇာ္ပြဲ အစဥ္အလာ ၊ပံုျပင္ထုိးဇာတ္  ၊ဘုရားရွိခုိး

ေဆးမီးတို   အစရွိသည္ တုိ႕ကုိ မ်ိဳးဆက္ တဆက္မွ တဆက္သို႕ စာေပသေကၤတမ်ားျဖင့္ လက္ဆင့္ကမ္း အေမြေပးၾကေသာ

စံနစ္ထြန္းကားလာေတာ့သည္။ မျမင္ရေသာ ေျပာစကားမွေန၍ ျမင္သာေသာ သေကၤတမ်ားကုိသံုး၍ မွတ္တမ္းတင္ရေသာ

စာအေရးအသားေပၚ ေပါက္ လာခဲ့သည္မွာ ယခုဆုိလွ်င္ ႏွစ္ေပါင္း ငါးေထာင္ပင္ ေက်ာ္ေခ်ျပီ ။

လူသားတုိ႕၏ ပထမဆံုး စာေပမ်ားမွာ ေက်ာက္တံုး ၊ေက်ာက္ခဲမ်ား၊သစ္ေခါက္မ်ား ၊သတၱဳျပားမ်ား ၊ရႊံ႕ျပားခ်ပ္မ်ား ၊ (သို႕)

လက္လွမ္းမွီသမွ် အရာ၀တၳဳ အားလံုးတုိ႕ ေပၚတြင္ ခၽြန္ထက္ေသာ ပစၥည္းတစ္ခုခုျဖင့္  ေရးျခစ္ၾကေသာရုပ္ပံုၾကမ္းမ်ား

ျဖစ္သည္။ ယခုလက္ရွိ လူသားတုိ႕ အသံုးျပဳေနၾကေသာ စာေရးသားမႈ႕ နည္းစနစ္မ်ားအားလံုးမွာ ထုိရုပ္ပံုၾကမ္း ၊စာၾကမ္းမ်ားမွ

ဆင္းသက္လာေၾကာင္းကုိ သမုိင္း ပညာရွင္ အမ်ားစုက လက္ခံ အတည္ျပဳထားၾကသည္ ။

စာေပမ်ားေပၚေပါက္လာျပီးသည္နွင့္တဆက္တည္းမွာပင္  ယင္းစာေပမ်ားကုိထားရန္ ေနရာျပႆနာက ေနာက္ဆက္တြဲ

ကပ္ပါလာေတာ့သည္။    စာေပအေရအတြက္    ေျမာက္ျမားလာသည္ႏွင့္    အမွ်စနစ္တက်  ထိန္းသိမ္းေရးအပိုင္းသည္

္ပုိုမိခက္ခဲလာေတာ့သည္။  လူမ်ိဳးတစ္မ်ိဳး၏   မ်ိဳးစဥ္ မ်ိဳးဆက္တစ္ေလွ်ာက္  ထိန္းသိမ္းေရးမွသည္ ေရရွည္လူသား မ်ိဳးႏြယ္

တစ္ခုလံုးသို႕ တုိင္ ထိန္းသိမ္းေရးႏွင့္ ျဖန္႕ျဖဴးေရးအပိုင္းတုိ႕တြင္  ပုိမုိ စနစ္က်မႈ႕မ်ားရွိရန္လုိအပ္လာေတာ့ သည္ ။ သို႕ျဖင့္

စာၾကည့္တုိက္မ်ားသည္ ေခတ္ အဆက္ဆက္ေပၚထြန္းလာရေတာ့ သည္ ။စာၾကည့္တုိက္မ်ား အဆင့္ ဆင့္ ေျပာင္းလဲ

တုိးတက္လာမႈ႕ သမုိင္းကုိပုိုမိုရွင္းလင္းေစရန္  စာအုပ္မ်ား ျဖစ္ေပၚတုိးတက္လာမႈ႕  သမုိင္းကုိ ျပန္ေကာက္ၾကည့္ၾကရ

မည္ျဖစ္သည္။

ခရစ္မေပၚမီ ႏွစ္ ၃၆၀၀ မွ  ဘီစီ ၂၃၅၇အထိ  တိုင္ဂရစ္-ယူဖေရးတီးစ္   ေတာင္ၾကားေဒသတြင္(Tigras-Euphrates Valley)

"ဆူမားရီးယန္း ယဥ္ေက်းမႈ႕" ထြန္းကားခဲ့သည္ ။ ဆူမားရီးယန္းသမိုင္းဆရာတုိ႕သည္  သူတို႕၏ သမုိင္းကုိ  

စနစ္တက်မွတ္တမ္းတင္ခဲ့ၾကသည္ ။ဆူမားရီးယန္းတုိ႕၏ စာေရးသားမႈ႕ စနစ္သည္  ကမာၻ ေပၚတြင္ ေရွးအက် ဆုံးျဖစ္၏ ။

သူတုိ႕၏ စာေရးနည္းကုိ က်ဴနီေဖာင္း စာေရးနည္း ( Cuneiform )ဟုေခၚသည္ ။ "က်ဴနီ " ဆုိေသာ လက္တင္ ဘာသာ

စကား၏ အဓိပၸာယ္မွာ  "သပ္ခၽြန္" ဟူ၍ ျဖစ္သည္ ။ သပ္ခၽြန္မ်ားျဖင့္   ရႊံ႕ျပားမ်ား ၊သစ္သားမ်ား ၊ဆင္စြယ္မ်ား ၊သတၱဳျပား

မ်ားေပၚတြင္  စာေရးၾကျခင္းျဖစ္သည္ ။ ရႊံျပားမ်ားေပ်ာ့ေနတုန္းတြင္  စာကူးေရးၾကျပီးေနာက္ စာေရးျပီးလွ်င္ယင္းရႊံ႕ျပားမ်ားကုိ

ေက်ာက္ခဲတမွ် မာေအာင္္  မီးဖုတ္ကာ ထိန္းသိမ္းထားၾကသည္ ။ ယင္းတုိ႕ ကုိ ရႊံ႕ျပားစာ( Tablet )ဟုေခၚသည္ ။

ကမာၻ႕ ပထမဆံုး စာအုပ္မ်ားပင္ျဖစ္ေလသည္ ။ဘီစီ ၂၇၀၀ ခန္႕ က တည္ထားေသာ ဆူမားရီးယန္းစာၾကည့္ တုိက္မ်ားအနက္

"တယ္လုိျမိဳ႕  " မွတူးေဖာ္ရရွိေသာ စာၾကည့္တုိက္ေဟာင္းတြင္ ရႊံ႕ ျပားစာခ်ပ္ ၃၀,၀၀၀ မွ်ရွိ သည္ကုိေရွးေဟာင္းသုေတသန

ဌာနက ရွာေဖြေတြ႕ရွိ ခဲ့ သည္။ထုိစာၾကည့္တိုက္မွာ ကမာၻေပၚတြင္ ေရွး အက်ဆံုးစာၾကည့္ တုိက္တုိက္ တစ္ ခုျဖစ္ႏိုင္

စရာရွိ၏။ ဆူမားရီးယန္းယဥ္ေက်းမႈ႕ ကုိ ဆက္လက္အေမြ  ဆက္ခံသူမ်ားမွာ  မက္ ဆုိပုိေတးမီးယားေအာက္ပုိင္းမွ

ေဘဘီလံုးနီးယား လူမ်ိဳးမ်ားျဖစ္ၾကသည္။  ထုိယဥ္ေက်းမႈ႕မွာ   ဘီစီ၆၈၉ သို႕တုိင္တည္ျမဲခဲ့သည္။    ထုိယဥ္ေက်းမႈ႕  

ေခတ္အတြင္းတြင္လူသားတုိ႕အတြက္  ဟာမူရာဘီ၏ နာမည္ေက်ာ္ကုိဓ ဥပေဒ (Hammurabi's code of laws)မ်ားထြက္ေပၚ

လာခဲ့သည္။ ထုိေခတ္က ေပၚထြန္းခဲ့ ေသာ ေဘာ္စီပါ (Borsippa ) စာၾကည့္တုိက္သည္ အဆီးရီးယားဘုရင္

အဆာဘန္နီးပါးလ္(Assurbanipal)  ၏  လက္ေရးစာမ်ားကုိစုေဆာင္းထားေသာ   စာၾကည့္တုိက္ျဖစ္သည္။   ထုိဘုရင္

တည္ေထာင္ခဲ့ေသာ နီနီေဘး (Nineveh )စာၾကည့္တုိက္မွာ ထုိေခတ္ က အထင္ရွားဆံုးျဖစ္သည္။ ထုိစာၾကည့္တုိက္တြင္

စာအုပ္စာရင္း ကတ္တေလာက္ ပံုစံကုိပင္ အေစာဆံုးေတြ႕ရွိရသည္ ။


အီဂ်စ္ယဥ္ေက်းမႈ႕ေခတ္တြင္ အေစာဆံုး စာအေရးအသားမ်ားကုိဘီစီ၃၀၀၀ မွစ၍ေတြ႕ရသည္ ။ ပါပုိ္င္းရပ္စ္ (Papyrus)

ေခၚ   က်ဴရြက္မ်ားေပၚတြင္ က်ဴပင္ရိုးကုိထိပ္ထုကာ စုတ္တံဖြယ္လုပ္ထားေသာ  စုတ္တံမ်ိဳးျဖင့္ေရးၾကသည္ ။ေျမထဲပင္လယ္

ကမာၻ တစ္ခုလံုးတြင္ ထုိစာေရးနည္းကုိ ေအဒီ  ၁၀၂၂ ခုထိအသံုးျပဳခဲ့ၾကသည္ ။ ေရွးေခတ္အီဂ်စ္စာအုပ္စံမွာ ဗ်က္၁၂ လက္မ၊

အရွည္ေပ၂၀ခန္႕ ရွိေသာစာလိပ္ရွည္ၾကီး ပင္ျဖစ္သည္။   စာအေရးအသားမွာ   ဟီရိုဂလစ္္  (Hieroglyphic )စာအေရး

အသားျဖစ္သည္။ ဂရိဘာသာစကားအရ ဟီရို ဆုိသည္မွာ အထြတ္အျမတ္ ဂလစ္ဖိန္း၏အဓိပၸာယ္မွာ  ထြင္းထုျခင္း ဟု

အဓိပၸာယ္ေဆာင္ပံုရသည္။  ထုိစာေရးနည္းကုိ    ေအဒီ   ၃၉၄ ခုႏွစ္   အထိ အသံုးျပဳခဲ့ၾကသည္ ။ ယခု  ပါရီရွိ အမ်ိဳးသား

စာၾကည့္တုိက္တြင္သိမ္းဆည္းထားေသာ  ပရစ္ေစး  ပါပုိင္းရပ္စ္မွာ ေရွးအက်ဆံုး အီဂ်စ္စာအုပ္တစ္အုပ္ျဖစ္သည္ ။

ဘီစီ ၂၀၀၀ ခန္႕က ေရးသားခဲ့ပံုေပၚသည္ ။

ဘီစီ ၂၅၀၀ ခန္႕တြင္  ဂီဇက္ ေဒသ၌   စာၾကည့္တိုက္ တစ္ခု ရွိခဲ့ေၾကာင္း အေထာက္ အထားမ်ားကုိ ေတြ႕ၾကရသည္ ။ ဘီစီ

၁၂၅၀ ခန္႕ကလည္း  ဒုတိယေျမာက္ " ရာမာစက္ " ဘုရင္ သည္  သီးဘီးစ္ ေဒသ  { Thebes } တြင္  စာၾကည့္ တုိက္တစ္ခု

တည္ေထာင္ခဲ့ေၾကာင္းသိၾကရသည္။  ထုိ စာၾကည့္တုိက္မ်ားတြင္ စာလိပ္မ်ားကုိ ရႊံ႕ အုိးမ်ား ( သို႕)သတၱဳအိုး မ်ားတြင္

ထည့္ကာ  ၾကပ္ခုိးစင္မ်ားေပၚတြင္ အစီအရီ တင္၍  သိမ္းဆည္းတက္ၾကသည္ဟု သိရသည္ ။

ဘီစီ ၂၈၀၀ ခန္႕ တြင္ တရုပ္ျပည္၌  စာအေရးအသား အတက္  ေပၚေနေပျပီ ။ အရိုးခြံမ်ား ၊ လိပ္ခြံမ်ား ၊ ၀ါးလံုးမ်ား ၊

သစ္သားျပားမ်ား ၊ပုိးထည္္စမ်ား ၊ခ်ည္စမ်ား ေပၚတြင္  ငွက္ ေမႊး  ၊စုတ္တံ  ၊ကညစ္မ်ားျဖင့္  ေရးသားၾကသည္ ။ ေရွးေခတ္

တရုတ္ျပည္ စာၾကည့္တုိက္ မ်ား ႏွင့္ ပတ္သတ္၍ ကား အသိရ  နည္းလွ ၏ ။

ဘီစီ ၅ရာစု ခန္႕တြင္  " ပါ ပုိင္းရပ္စ္ "  { Papyrus } ကုိ မသံုးေတာ့ ဘဲ ႏြားသားေရမ်ားကုိ  အထူးျပဳ ျပင္ စီမံကာ

စာေရးသားႏိုင္ ေအာင္ ျပဳလုပ္ထားေသာ   "ပါ့ခ်္ မင့္ "  { Parchment } မ်ားေပၚတြင္ စာေရးၾကသည္ ။ ႏြားေပါက္စ 

(သို႕ )သိုးေပါက္ စအေရမ်ားကုိ ဆုတ္ကာ စာေရးနိုင္ေအာင္ စီမံ ထားေသာ  သားေရခ်ပ္မ်ား ျဖစ္သည္ ။ { Vellum }

ဗယ္လန္ မွာကား ပါ့ခ်္မင့္ ထက္ ပုိျပီးေလးကာ  ပုိျပိးတန္ဖုိးၾကီ းစြာ  စီ မံထားသာ ႏြားေပါက္စ အေရခြံပင္ ျဖစ္သည္ ။

 စာအုပ္မ်ားေရးရန္  အလွပဆံုး ႏွင့္  ၾကာရွည္ အခံဆံုး ပစၥည္းပင္ ျဖစ္သည္ ။

ဘီ စီ ၅ ရာစုေနာက္ ပုိင္းတြင္ ဂရိ၌ ကုိယ္ပုိင္ စာၾကည့္ တုိက္  ၊အစုိးရ စာၾကည့္ တုိက္္  ၊ နန္းတြင္းစာၾကည့္ တုိက္မ်ား 

ေပၚလာၾကသည္ ။   အီဂ်စ္တြင္  အၾကီ းဆံုးစာၾကည့္တုိက္မွာ   ပထမေျမာက္ တုိလမီ ဘုရင္ ( ၃၂၃ -၂၈၅ ဘီစီ )

တည္ေထာင္ခဲ့ေသာ အလက္ ဇၿႏၵားျမိဳ႕ ရွိ   ျမဴစီယြန္ စာၾကည့္ တုိ က္   {  Museion Library } ျဖစ္သည္ ။ စာလိပ္ေပါင္း 

၂၀၀,၀၀၀ ခန္႕ ရွိသည္ ။ တတိယေျမာက္ တုိလမီ ဘုရင္  (၂၄၆ -၂၁ ဘီစီ )  တည္ေထာင္ ခဲ့ ေသာ  ဆာရာပီ ယန္ စာၾကည့္

တုိက္ တြင္  { Serapeum Library }ကားစာလိပ္ ေပါင္း  ၁၀၀ , ၀၀၀ ခန္႕ ရွိသည္ ။ ဒုတိယေျမာက္   ယူမီးနိစ္ ဘုရင္

္ (၁၉၇ -၁၅၉  ဘီ စီ )တည္ေထာင္ ခဲ့ေသာ  ပါ ေဂမန္ စာၾကည့္ တုိက္  {  Pergamun Library } မွာ လည္း အထူး ထင္

ရွားပါ သည္ ။ ရာဇ၀င္ လာအရ  ထုိစာၾကည့္ တိုက္ ၾကီး တစ္ခုလံုးကုိ    စာလိပ္ ေရ ၂၀၀,၀၀၀ ႏွင့္ အတူ  " အင္ေထာ္နီ "  

သည္   "ကလီ ယိုပါထရာ"  ထံ ေပးဆက္ ခဲ့ သည္ ဟု  စြပ္ စြဲ ခ်က္ မ်ားပင္ ရွိ ခဲ့၏ ။

ဂရိျပည္ ကုိ ေရာမ လူမ်ိုး တုိ႕ သိမ္းပုိက္ ခဲ့ ျပီး ေေနာက္ ေရာမ တုိ႕သည္ ဂရိစာေပ အစဥ္ အလာမ်ားကုိ ပါ ထိန္းသိ္မ္းယူ

လိုက္ၾကသည္ ။ ဘီ စီ ၂ရာစု တြင္ လက္ တင္စာေပလည္းေပၚေပါက္ လာသည္ ။  စစ္ေအာင္ႏိုင္ သူ ေရာမ ဗုိလ္ခ်ဳပ္

ၾကီးမ်ားသည္ ဂရိ စာၾကည့္တုိက္ၾကီးမ်ားကုိ  တစ္ခုလံုးသယ္မ ယူခဲ့ ၾကသည္ ။ ထုိ႕ ေနာက္ စစ္ေအာင္ နိင္ျခင္း အထိမ္း

အမွတ္ အျဖစ္ မိမိတုိ႕ ပုိင္  ပစၥည္း မ်ားအျဖစ္ ထိန္းသိမ္းထားၾကေတာ့ သည္ ။ ထုိေခတ္က  စာၾကည့္တ ိုက္ ဆုိ သည္မွာ

လူကံုထံ တုိ႕ အတြက္ ၾကြားစရာ ၊၀ါးစရာ အေဆာင္ တစ္ခု ပင္ ျဖစ္ သည္ ။ စာ မဖတ္ တက္ သူ လူ ကံု ထံ တုိ႕ သည္ ပင္

လွ်င္ မိမိ တုိ႕ အိမ္မ်ားတြင္ စာၾကည့္ တုိက္   မ်ား ကုိ တခမ္းတနား တည္ေထာင္ျပ သ ထားၾက သည္ ။ ထုိေခတ္က လူကံု ထံ

မ်ား၏ အိမ္ တုိင္းတြင္ စာၾကည့္ တိုက္ ဟူ သည္  မရွိ မျဖစ္ ေသာ တန္ဆာပစၥည္း တစ္ခု ပင္ ျဖစ္ေနေတာ့ သည္ ။

" ဂ်ဴးလီးယက္ ဆီဇာ" လက္ ထက္ တြင္  အမ်ားျပည္ သူ တုိ႕ အတြက္  စာၾကည့္ တိုက္ မ်ားကုိ ဖြင့္ လွစ္ရန္ စီစဥ္ ခဲ့ သည္။

သို႕ ေသာ္" ေအာ္ဂတ္စတပ္ဆီဇာ  "  လက္ ထက္ တုိင္ ေအာင္ အေကာင္ အထည္ မေပၚ ခဲ့ ေသးေပ ။ ဘီ စီ ၃၉ မွ၂၇

အတြင္းေရာက္ ေသာ အခါ က် မွ ေရာမ တြင္   " အစီးနီးယပ္ ပုိလီယို  ''     က  အမ်ားျပည္သူ သံုး စာ ၾကည့္ တုိက္တစ္ခု ကုိ

ပထမဆံုး ဖြင့္ လွစ္ ႏုိင္ ခဲ့ သည္ ။ ေအဒီ ၄၇ာစု အ လယ္ ပုိင္းေလာက္ တြင္ ကား       ေရာမ    တြင္ အမ်ားျပည္သူ ပုိင္

စာၾကည့္ တုိက္ ၂၈  ခုပင္ ေပၚေနေပျပီ ။   ထုိစာၾကည့္ တုိက္ မ်ား သည္  လူ တုိင္းအ တြက္ တံ ခါးဖြင့္ ထား ၏ ။အမ်ိဳး ဂုဏ္  ၊

အ ဆင့္ အတန္းမေရြး ၊ သခင္ ျဖစ္ေစ ၊  ကၽြန္ျဖစ္ေစ၊ စာ ဖတ္တက္ သူ အားလံုး မည္သူမ ဆုိ  အသံုးျပဳ ႏိုင္ ၾကေသာ ကမၻာ့

ပထမဆံုး စာၾကည့္ တုိက္ မ်ား ပင္ ျဖစ္ သည္ ။ထုိ ေခတ္က စာ အုပ္  တစ္အုပ္ ျပီးေျမာက္ ရန္ စရိတ္ စက  အလြန္ၾကီးမား

လွသည္  ။

သမၼာ က်မ္းစာ  အၾကီး တစ္အုပ္ ကုိ ေဒၚလာတစ္ေသာင္းခန္႕ပင္ အကုန္ အက်ခံျပဳ လုပ္ ရ ၏ ။  ဘုရင္ဂ်ီ ပရိတ္ၾကီး စာအုပ္

တစ္အုပ္ႏွင့္  စပ်စ္ျခံ တစ္ျခံ လဲ လွယ္၍  ရ သည္။ စာၾကည့္ တုိက္ မ်ား တြင္ စာ အုပ္ မ်ား  ကုိ  စင္ ေပၚတြင္ လည္းေကာင္း ၊

ေသတၱာ မ်ားထဲ တြင္ လည္းေကာင္း  ဘာသာရပ္ အလုိက္ခြဲ ၍ သိမ္းထားၾကသည္ ။အခ်ို႕ ေသာ တန္ဖုိးၾကီး သည့္

စာအုပ္ မ်ား ကုိ မူ  သံၾကိဳးမ်ားခတ္၍ ပင္ သိမ္းဆည္းထား ၾကရသည္ ။

၁၂ ရာ စု အလည္ပုိင္းေလာက္တြင္  တကၠသုိလ္ မ်ားေပၚေပါက္ လာသည္ ။ ပါရီ တကၠသိုလ္  ၊ ပါရာဟာ တကၠသိုလ္ ၊

ေအာက္စဖုိ္႕ဒ္တကၠသိုလ္ ၊ ကင္းဗရစ္ရွစ္ တကၠသိုလ္ တုိ႕ သည္ ထုိ စဥ္ အခါ က ထင္ ရွားခဲ့ ေသာ တကၠ သုိလ္ မ်ား ျဖစ္

သည္။ တကၠသုိလ္ မ်ား ေပၚ ေပါက္ လာေသာ အခါ  စာ သင္ သားမ်ား အတြက္ ဖတ္ရႈ႕ ရ မည့္ စာ အုပ္ေရ  ခပ္မ်ားမ်ား

လုိအပ္လာ သည္ ။ စာအုပ္ တစ္အုပ္ ထြက္ ဖုိ ႕ ႏွစ္ နွင့္ ခ်ီ ၍ ျပဳ လုပ္ေနၾကရေသာ အခ်ိန္ တြင္စသင္ သားတုိ႕ အတြက္ စာ

အုပ္ မ်ား လုိသေလာက္နွင့္ အလွ်င္ မီေအာင္ထုတ္လုပ္ နိုင္ေရးမွာ  တကယ့္ ျပႆနာၾကီးတစ္ခု ျဖစ္လာေတာ့ ၏ ။

 စာသင္သားတုိိ႕အ လဲ အလွယ္နွင့္ ဖတ္ရႈ႕ နိုင္ၾကရန္ စာၾကည့္ တုိက္ မ်ားလည္း အေျမာက္ အျမားလုိ အပ္ လာသည္ ။

တကၠသိုလ္ တုိင္းတြင္ ကုိယ္ပုိင္ စာၾကည့္ တုိက္မ်ားကုိ  ထူေထာင္ၾကသည္ ။သုိ႕ ျဖင့္ စာအုပ္ ျဖန္႕ ျဖဴးမႈ႕ စနစ္ တစ္ခု

တိတိက်က် ေပၚေပါက္ လာသည္ ။ စာအုပ္ငွား စည္းမ်ဥ္းမ်ား  စာငွား စနစ္မ်ား သတ္သတ္မွတ္ မွတ္ ေပၚေပါက္ လာသည္။

အေရးၾကီးေသာ စာအုပ္ မ်ား ကုိ မူ  သံၾကိဳး မ်ားခတ္၍ ထိန္းသိမ္းရ ဆဲ ။

ူ

 စာအုပ္ မ်ား ျမန္ ျမန္ ဆန္ဆန္ ထြက္ရွိေရးအတြက္  နည္းလမ္းမ်ား ကုိ ၾကံဆ လာၾကသည္ ။ သို႕ ျဖင့္ ဥေရာပ ေျမာက္

ပုိင္းတြင္  ၁၅ ရာစု လယ္၌  လႈပ္ ရွား လည္ပတ္ ရိုက္ ႏွိပ္ ႏိုင္ ေသာ ပံုႏွိပ္ စက္ မ်ားကုိ တီ ထြင္ လာႏိုင္ သည္ ။ ၁၅ ရာစု

 ဒုတိယပုိင္းေလာက္ တြင္ စကၠဴ ကုိ လည္း စတင္ အသံုးျပဳလာၾကသည္ ။ စကၠဴမွာ တရုပ္ ျပည္ ၌ ၂ ရာစုေလာက္ က ပင္

စ၍ သံုးခဲ့ၾကသည္ ။သို႕ ေသာ္ ထုိ နည္းမွာ  ပါ ရွားသို႕ ၈ ရာစု ႏွစ္ က် မွ ေရာက္ လာခဲ့ သည္ ။ အီ ဂ်စ္ တြင္ စကၠဴ ကုိ  ၉ရာစု

က်မွ သံုးသည္ ။စပိန္ တြင္  ၁၁ရာစု  ၁၂ ရာစု တြင္ သံုးျပီး ဂ်ာမနီ သို႕ ကား၁၄ ရာစု က် မွ စကၠဴ ေရာက္ရွိခဲ့ သည္ ။  သကၠ

ရာဇ္  ၁၄၀၀  ခန္႕ တြင္ ဂ်ာမန္ လူမ်ိဳး  "  ဂၽြန္ ဂူတင္ ဘတ္   "  ေက်းဇူး ျဖင့္  လႈပ္ ရွားရိုက္ ကူး ႏိုင္ ေသာ ပံုႏွိပ္စက္ မ်ား

ေပၚေပါက္ ခဲ့သည္ ။  ၁၄၅၀ေလာက္တြင္ ပံုႏွိပ္ေသာ '၄၂ လုိင္း သမၼာက်မ္းစာ ' အမည္ ျဖင့္ ပုိထင္ရွား ( ဂူတင္းဘတ္ သမၼာ

 က်မ္းစာ ) အမည္ ျဖင့္ ပုိ ထင္ ရွား  စာ အုပ္ သည္ လႈပ္ရွားႏိုင္ ေသာ ပံုႏွိပ္ စက္ ျဖင့္ ပထမဆံုး ရိုက္ႏွိပ္ ခဲ့ေသာ စာ အုပ္ျဖစ္

ေလသည္ ။

စကၠဴလည္းေပၚေပါက္  ၊ပံုႏွိပ္ စက္ မ်ားလည္း အသံုးျပဳလာႏိုင္သည့္အခ်ိန္ မွ စ၍ စာအုပ္ ထုတ္ေ၀သည့္ ႏႈန္းသည္ အရွိန္

အဟုန္ၾကီးစြာ ျမင့္ တက္ လာေတာ့သည္ ။  တ ဆက္ တည္းမွာ ပင္ စာ ဖတ္သူ ဦးေရ မွာ လည္း အခ်ိုး ညီ စြာ ပင္ တုိးတက္

မ်ားျပားလာသည္ ။ သို႕ ျဖင့္  စာ အုပ္ ႏွင့္ စာဖတ္သူတုိ႕ အား  စာၾကည့္ တုိက္ မ်ား လည္း အေရ အတြက္ အရ

လည္းေကာင္း ၊ အရည္ အခ်င္းအရ လည္းေကာင္း  တုိးတက္ မ်ားျပားစြာ ေပၚထြန္းလာရေပေတာ့ သည္ ။ျမန္မာျပည္ ႏိုင္ ငံ

တြင္ ကား   ပိဋကတ္ သံုးပံုကုိ  ေရႊစာရံ ဘုရားတံ တုိင္း အတြင္း၌     ပိဋကတၱာယာေစတီ ဟု သမုတ္၍ ဥ မင္၌ ထားရွိခဲ့

သည္  အေစာဆံုး စာၾကည့္ တုိက္ မ်ား အျဖစ္ ေတြ႕ ရွိ ရ သည္ ။ ဘုိးေတာ္ ဦၤး၀ိုင္းေခၚ  ပဒံုမင္းတရား၏  ပိဋ ကတ္ တိုက္

အေၾကာင္းကုိ မူ အဂၤလိပ္   သံ အမတ္   Michael Symes" မုိက္ ကယ္ ဆုိင္း "  ေရးသားေသာ  အင္း၀ျပည္သြား  သံတမန္

မွတ္ တမ္းစာအုပ္ထဲတြင္     ဗဒံု မင္းတရားသည္  Danube   ဒႏုဗီ ျမစ္ ကမ္းမွ  စိန  ( တရုတ္ျပည္  )  အဖ်ားထိေအာင္

 မင္းအသီးသီးတုိ႕၏ ပိဋကတ္ တုိက္  အ၀၀ တုိ႕ ထက္  စာထုပ္ မ်ားလွ ေသာ ပိဋကတ္  တိုက္ အ၀၀ တုိ႕ ထက္  စာထုပ္

မ်ား လွ ေသာ ပိဋ ကတ္ တုိက္ေတာ္ ပုိင္ရွိ ျဖစ္ ဟန္ရွိ ၏ ဟု မွတ္ တမ္းတင္ ခဲ့ သည္ ။  ပံု၈ံေခတ္ တြင္  အေနာ္ရထာ

စာၾကည့္ တုိက္  ေခၚ  ဘံု ငါးဆင့္ ရိွ  ပိဋကတ္  အုတ္ တုိက္ရွိ ခဲ့ ေၾကာင္းကုိ လည္း  သိၾက ရ သည္ ။  မင္းတုန္းမင္း၏

 ပိဋကတ္ တုိက္ တြင္ မူ  က်မ္းေပါင္း ၂၀၀၀ ခန္႕ ထိ စုေဆာင္းထားရွိ ခဲ့ ေၾကာင္း ကုိ နန္းမေတာ္ ၀င္ ပိဋ ကတ္ တုိက္ စိုး

"ဦးယံ" ေရးသားေသာ " ပိဋကတ္ သံုးပံု စာ တမ္း" ႏွင့္  ပိဋကတ္သမုိင္းမ်ား တြင္ ေတြ႔ ရွိ ရ သည္ ။ ထုိ႕ ျပင္  မင္းတုန္းမင္း

သည္ မီးမေလာင္  ျခ မစားႏုိင္ ေသာ ေက်ာက္ ခ်ပ္ ပိဋကတ္ တုိက္ ေတာ္ၾကီး ကုိ လည္း မႏ ၱေလးေတာင္  ေျခေတာ္ရင္း

 မဟာေလာက  မာရဇိန္ ေစတီ ပတ္ ပတ္ လည္ တြင္  ၇၂၉ ခ်ပ္ ေသာ  ေက်ာက္ျဖဴဳ ျပားမ်ား ေပၚ၌ ေက်ာက္ ထက္ အကၡ ရာ

တင္ စိုက္ ထူခဲ့သည္ ။ ေက်ာက္ ခ်ပ္   တခ်ပ္ သည္  ၅ေပ × ၃ေပ ရွိကာ အထူ   ၆ လက္ မရွိ ၏ ။ လြန္ခဲ့ ေသာႏွစ္ ၇၀

ဆယ္ ေက်ာ္က ျမန္ မာႏိုင္ ငံ သိုု႕ ေရာက္ရွိ ခဲ့ ေသာ   Scott  O' Connor  စေကာ့  အုိ ေကာ္ နာ ေရးသားေသာ

"  မႏၱ ေလးႏွင့္ အျခားျမိဳ႕ မ်ား  " စာအုပ္ထဲတြင္ " မႏ ၱ ေလး၌ အထင္ရွားဆံုးမွာ ဗုဒၶ ဓမၼ ကုိ ေက်ာက္ ထက္ အကၡရာတင္

ထားေသာ  ကုသိုလ္ ေတာ္ရင္ ျပင္ ျဖစ္ ပါ သည္ ။ ယင္း သည္  ကမာၻ ေပၚ၌ အၾကီးဆံုး ေသာ ဓမၼက်မ္းစာ  စာအုပ္ ၾကီးျဖစ္

ပါ သတည္း "  ဟုေရးသားထား သည္ ။ ယင္းသည္  လူသူ မေရြးအား  အခ်ိန္ မေရြး လြတ္လြတ္ လပ္လပ္  ဖြင့္လွစ္ ေပးထား

ေသာ လူထု စာၾကည့္ တုိက္ၾကီး ပင္ ျဖစ္ ပါ သည္ ။

စာၾကည့္ တုိက္ ဆုိ သည္ မွာ စာ အုပ္ မ်ား ကုိ မေပ်ာက္ မပ်က္ ေအာင္ ထိန္းသိမ္းထားေသာ ဂိုေဒါင္ တစ္ ခု မဟုတ္ ေပ ။

 ထုိ႕ အတူ  စာၾကည့္ တုိက္မႈး ဆုိ သည္ မွာ လည္း စာ အုပ္ မ်ား ကုိ  မေပ်ာက္ မပ်က္ ေအာင္ သာ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္

ေနေသာ ဂိုေဒါင္ မႈး မဟုတ္ေပ ။ စာၾကည့္ တုိက္ သည္ အမ်ားျပည္ သူ တုိ႕ ၏ ပညာဗဟုသု တ ကုိ အတက္ ႏိုင္ ဆံုး ျဖည့္

ဆည္းေပးရာ ၊ျဖန္႕ ျဖဴးေပးရာဌာန ျဖစ္ရ မည့္ အျပင္  စာၾကည့္ တုိက္ မႈးသည္ လည္း အမ်ားျပည္ သူ တုိ႕ ၏ ပညာဗဟုသုုတ

 ျပည့္၀ရာ ျပည့္၀ေၾကာင္း ကုိ အတက္ ႏိုင္ ဆံုး  ျဖန္႕ ျဖဴး  ကူညီ ေပးရ မည့္ သူ သာ ျဖစ္ရ ေပ မည္ ။ ၂၀ ရာစု ေခတ္ တြင္

စာၾကည့္ တုိက္ ဟူ သည္  စာအုပ္ မ်ားကုိ သာ စုေဆာင္းထိန္းသိမ္းရ ေသာဌာ န မဟုတ္ေတာ့ ေပ ။ ကမာ​ၻ႕ ထင္ရွားေသာ 

စာၾကည့္ တုိက္ ၾကီးမ်ားတြင္ စုေဆာင္းသိမ္းဆည္းထားေသာ ပစၥည္းမ်ားမွာ  စာ အုပ္ တစ္မ်ိုး တည္းမ ဟုတ္ေတာ့ ။စာအုပ္

မ်ား အျပင္  ( Incunabula ) ေခၚ  ခရစ္ႏွစ္  ၁၅၀၀  မတုိင္ မီ က စာမ်ား ၊ လက္ေရးစာ တုိ စာစ မ်ား ၊ ဒဂၤ ါးမ်ား၊တံဆိပ္ မ်ား

ဂီတ သေကၤ တမ်ား ၊ေျမ ပံုရုပ္  ပံု ကားခ်ပ္ မ်ား  ၊ စာခ်ဴပ္ စာ တမ္းမ်ား ၊ဓာတ္ပံု မ်ား ၊ဓာတ္ျပားမ်ား ၊ ရုပ္ ရွင္ ကားလိပ္ မ်ား

 ပုိစတာမ်ား ၊ ဆင္းတုပံုမ်ား  ၊ေမာ္ကြန္းမ်ား ၊မုိက္ကရို ဖလင္  ၊မုိက္ကရိုကပ္  စသည္ မ်ား ၊ မ်က္ မျမင္ စာမ်ား ၊ စသည္

အထိ ပင္စံု လင္ စြာ စုေဆာင္းသိမ္းဆည္းထားၾက သည္ ။

ရုရွားႏွင့္  အေနာက္ ဥေရာ ပ တခြင္ရွိစာၾကည့္ တုိက္ မ်ားတြင္ ႏွစ္ ေပါင္းမ်ားစြာ က်င္ လည္ခဲ့ သူ  " လီ နင္ " သည္

စာၾကည့္ တုိက္ အေၾကာင္းအေတာ္ သိရွိ ခဲ့ သည္ ။  ၁၉၁၃ ခုနွစ္ " နယူးေယာက္ ျပည့္ သူ႕ စာၾကည့္ တုိက္ မ်ား၏  ၁၉၁၁

အစီ ရင္ ခံ စာ" စာ အုပ္ ကုိ ဖတ္ ျပီးေနာက္  သူ သည္  ျပည္ သူ တုိ႕ ၏ ပညာေရး အတြက္   "ကၽြႏုပ္ တုိ႕ ဘာေတြ လုပ္

ကုိင္ ႏိုင္ မည္ နည္း "  ဟူ ေသာ ေဆာင္းပါး ကုိ ေရးသားခဲ့ သည္ ။  ထုိ ေဆာင္း ပါး ထဲ တြင္  ျပည့္ သူ႕ စာၾကည့္ တုိက္

တစ္ခု ၏  ေအာင္ ျမင္ မႈ႕ ၊ဂုဏ္ ယူ ၀ံ့ၾကြားမႈ႕ တုိိ႕ သည္  ထုိ စာၾကည့္ တုိက္ တြင္ မည္ မွ် ရွားပါးေသာ စာအုပ္ မ်ားကုိ

စုေဆာင္းထားရွိနုိင္မႈက အေပး တြင္  မူမတည္  ။ ၁၆ ရာစု က စာ အုပ္ မ်ား (သို႕ )  ၁၀ ရာစု က လက္ ေရးစာ မ်ား ကုိ

စုေဆာင္းနိင္ မႈ႕ မွာ သိပ္  အေရးမၾကီး  ၊ျပည္ သူမ်ား ၾကား သို႕  စာ အုပ္ မည္ မွ် အထိ  ျပန္႕ ႏွံ႔ ငွားရမ္းနိုင္ သလဲ ၊ စာၾကည့္

တုိက္ သို႕  စာဖတ္ ပရိတ္ သတ္  အသစ္ မ်ား  မည္မွ် မ်ားမ်ား ထိ လာေရာက္ ၾက သလဲ ။ လူ တစ္ေယာက္ ေယာက္ ထံ သို႕

 အိမ္ တစ္ အိမ္ သို႕  မည္မွ် အထိ လွ်င္ ျမန္ စြာ  စာ အုပ္ ျဖန္႕ ျဖဴးေပးႏို္င္ သလဲ ၊ကေလးမည္ မွ် ကုိ  စာ ၾကည့္ တုိက္ သို႕

လာခ်င္ ေအာင္ ဆြဲ ေဆာင္သိမ္းသြင္းနိုင္ ခဲ့ သလဲ  ၊ကေလးမ်ား  စာၾကည့္ တုိက္ ကုိ အသံုး ခ် လာနိုင္ ေအာင္ ဘယ္လုိ လုပ္

ေပး ႏိုင္ သလဲ  စ သည္ တုိ႕ က သာ အေရးၾကီး သည္ ဟု ေရးသားခဲ့ သည္  ။

ျမန္မာႏိုင္ ငံ တြင္ အမ်ိုး သာ းစာၾကည့္ တုိက္ ၊တကၠသို္လ္ စာၾကည့္ တုိက္ ၊အထူး စာၾကည့္ တုိက္ မ်ားရွိသည္ ။ အမ်ိဳးသား

စာၾကည့္ တုိက္မွာ  ဘားနဒ္ စာၾကည့္ တုိက္အေမြ ကုိ ဆက္ ခံ ေသာ စာၾကည့္ တုိက္ ျဖစ္ သည္ ။ ၁၈၈၃  ေဖ ေဖာ္ ၀ါရီ

၂၁ ရက္ ေန႕ မွ စဖြင့္ေ သာ ဘားနာ့ဒ္  စာၾကည့္ တုိက္ သည္ အခမဲ့ စာၾကည့္ တုိက္ အျဖစ္ ၆၉ ႏွစ္ တည္ တံ့ချဲ့ျပီး  ၁၉၅၂

 ခုႏွစ္တြင္ မွ ၎ စာၾကည့္ တုိက္ ကုိ  အမ်ိုး သား စာ ၾကည့္ တုိက္ အသြင္ ေျပာင္းလွစ္ခဲ့ ျခင္းျဖစ္သည္ ။ ျမန္မာ့  စာ ေပ ၊

ျမန္မာ့ ယဥ္ေက်းမႈ႕  ၊ျမန္မာ ျပည္ အေၾကာင္းႏွင့္ ပတ္ သက္ေ သာ စာ အုပ္ စာ တမ္းမ်ား ကုိအ ထူးျပဳ စုေဆာင္းထားရွိသည္။

သိုက ေသာ္ အေၾကာင္း အမ်ိဳး မ်ိဳးေၾကာင့္ အမ်ိုးသား စာၾကည့္ တုိက္ ကုိ ပိတ္ ထား သည္ မွာ  ႏွစ္ ႏွစ္ ခန္႕ ပင္ ရွိေခ်ျပီ ။

တကၠသိုလ္ ေကာလိပ္ အသီးသီးတြင္  စာၾကည့္ တုိက္ မ်ားရွိ ၾက သည္ ။ တကၠသိုလ္မ်ား ဗဟို စာၾကည့္ တုိက္ ကား  ပင္မ

 တကၠသိုလ္ စာၾကည့္ တုိက္ၾကီး ျဖစ္ သည္ ။ ျမန္ မာႏိုင္ ငံ အပါ အ၀င္  အေရွ႕ တုိင္း ယဥ္ေက်းမႈ႕ ႏွင့္  စာေပမ်ား ကုိ အထူး

ျပဳ စုေဆာင္းထားရွိသည္ ။ ျမန္ မာျပည္ တြင္  ယခု  လက္ ရွိ အၾကီးဆံုးႏွင့္  စာ အုပ္ စာ တမ္း အစံု လင္ ဆံုး စာၾကည့္ တုိက္

ၾကီး လည္း ျဖစ္ သည္ ။  အထူး စာၾကည့္ တုိက္ မ်ားအေနႏွင့္ ကား ကမာၻံ ဗုဒၶ တကၠသိုလ္ စာၾကည့္ တုိက္ ၊တပ္မေတာ္ ေမာ္

ကြန္းတုိက္ ၊ ေဆးသုေတသန စာၾကည့္ တုိက္ ၊ ပညာေရး သုေတ သန စာၾကည့္ တိုက္  ၊ လက္ ေတြ႕ သုေတသန အဖြဲ႕

စာၾကည့္ တုိက္ ၊စက္ မႈ႕ ပညာ ဗဟို ျပန္ ၾကားေရးဌာန  စာၾကည့္ တုိက္  စသည္ တုိ႕ ျဖစ္ သည္ ။ ယင္း စာၾကည့္ တုိက္

မ်ားမွာ  သက္ ဆုိင္ရာ ဘာ သာရပ္ တစ္ခုခု ကုိ  အထူးျပဳ ဦးစားေပး စု ေဆာင္းကာ လူ တစ္စု  ပညာရွင္  တစ္ စု အတြက္

 သီးသန္႕ အသံုးျပဳ ခြင့္ေပး ေသာ စာၾကည့္ တုိက္ မ်ားျဖစ္သည္ ။ ျပည္ သူ႕ စာၾကည့္ တုိက္ မ်ား အေန ႏွင့္ ကား  ၁၉၅၆ခုႏွစ္

မွ စ၍ ဖြင့္ လွစ္ေသာ  စာေပဗိ မာန္ ျပည့္ သူ႕ စာၾကည့္ တုိက္ သည္  အထင္ရွားဆံုးျဖစ္ သည္ ။ ျပည္ နယ္ ၊ တုိင္း ၊ျမိဳ႕ နယ္

အသီးသီးတြင္  ျပန္ၾကားေရးစာၾကည့္ တုိက္ မ်ား လည္းရွိသည္ ။ ကေလး စာၾကည့္ တုိက္ မ်ားကား  ျမန္ မာႏိုင္ ငံ တြင္မရွိ

သေလာက္ ျဖစ္ သည္ ။  ၁၉၅၆ ခုႏွစ္ တြင္  စာေပဗိ မာန္ မွ ကေလး စာၾကည့္ တုိက္  ဖြင့္လွစ္ ခဲ့ ေသာ္လည္း  ၁၉၅၉ ခုႏွစ္

တြင္ အေၾကာင္း မညီ ညြတ္သျဖင့္ ရပ္ ဆုိင္းခဲ့ ရ သည္ ။

ယေန႕ ျမန္ မာႏိုင္ ငံ တြင္  စာတက္ ေျမာက္ သူ ဦးေရ မွာ တစ္ေန႕ တျခား တုိးတက္ လာေနျပီ ျဖစ္ သည္ ။ သို႕ ေသာ္ စာ

ဖတ္ တက္ သူ ႏႈန္းကုိ စာၾကည့္ တုိက္ မ်ားေပါက္ဖြားႏႈန္းက အလွင္ မွီေအာင္ မလုိက္ ႏိုင္ပါေခ် ။ ပုဂၢဳလိ က စာ အုပ္

အငွားဆုိင္ ေလးမ်ားကား ရပ္ ကြက္ တုိင္း ၊ျမိဳ႕ ရြာ တုိင္းတြင္  မႈိလုိေပါက္ ေအာင္ ေပၚ ထြန္း လာၾက သည္ ။ စာ အုပ္

အဖုိးႏႈန္း ခ်ိဳသာစြာျဖင့္ ငွားရမ္း ေပးေနေသာ  ထုိ စာအုပ္ ငွားဆုိင္ေလးမ်ား ကုိ လည္း  စာၾကည့္ တိုက္ မ်ား စာရင္းတြင္

ထည့္ သြင္း၍ ရ ႏုိင္ ပါ သည္ ။ ထုိ ဆုိင္ က ေလးမ်ား သည္ လည္း  တန္ ရာတန္ေၾကး  အဖုိးအခ ယူ ကာ ပညာ ျဖန္႕ ျဖဴး

ေပးေန ေသာ စာၾကည့္ တုိက္ အေသးစား ကေလးမ်ား ပင္ ျဖစ္ သည္ ။ စနစ္ တက်  ပညာဗဟု သုတ ေပးႏိုင္္ မည့္စာအုပ္

ေရြးခ်ယ္ေရးႏွင့္ စနစ္တက် ျဖန္႕ ျဖဴး ငွားေရး အပုိင္းမ်ားတြင္ ကား  အားနည္းေနၾက သည္ ကား ျငင္း ဆုိဘြယ္ မလုိေပ ။

ရန္ ကုန္ျမိဳ႕ တြင္  လူဦးေရ ၁၇ သိန္း အတြက္ အရက္ ဆုိင္ မ်ားစြာရွိေသာ္လည္း  အမ်ားျပည္ သူ အက်ိဳး ရွိ စြာ အသံုးခ်ႏိုင္

ေသာ  အစိုးရ စာၾကည့္ တုိက္ ေပါင္းမွာ  ရွစ္ ခု သာရွိ ေၾကာင္း ၁၉၆၈ ခုႏွစ္ က တင္ ျပ ေဆြးေႏြးခဲ့ ၾက သည္ ။ အရက္

ေသာက္ သူမ်ား၍  အရက္ ဆုိင္ မ်ား သည္ ဟု ဆုိႏိုင္ ေသာ္ လည္း  စာဖတ္ သူ နည္း၍ စာၾကည့္ တုိက္ နည္း သည္ ဟု ကား

 ဆုိႏိုင္ မည္ မဟုတ္ပါ ေခ် ။      ။

                                                                                                                         ဟိန္းလတ္

ိ