ကၽြန္မ အရမ္းၾကိဳက္တဲ့ ၀တၳဳေလးတစ္ပုဒ္ပါ ။
စာေရးသူ (ကုသ) ဆရာၾကီးဦးတိုးေအာင္(၁၉၀၇-၁၉၇၆)
အခါကားလြန္ခဲ့ေသာ ေႏြဥတု ေက်ာင္းပိတ္စဥ္ ၊ေန႕ကား စေနေန႕တည္း။ေနမင္းကအလြန္ပူ ၊ညည္းညဴရဘနန္းစိတ္၀မ္းမခ်မ္းသာစရာေပတည္း ။ကၽြန္ေတာ္၏ ရြာအနီးမန္က်ီးပင္ရြာေန မိတ္ေဆြ ဆယ္အိမ္ေခါင္း ေမာင္ဖိုးဘသည္ ကၽြန္ေတာ္ထဲသို႕အေရးတၾကီးေရာက္လာခဲ့၏။လာရျခင္းအေၾကာင္းမွာကား အျခားမဟုတ္၊ေဘာလံုးပြဲတြင္ " ၀ဇီကိုင္ " လုပ္ရန္ ေျပာၾကားလုိေသာေၾကာင့္ တည္း ။
(၀ဇီကုိင္ဆုိသည္မွာမက်ည္းပင္ရြာသံုးစကား ။၀ီစီ ေခၚပီပီကုိ ကုိင္မႈတ္ကာ ေဘာလံုးပြဲတြင္ ဒိုင္ျပဳလုပ္သူပင္ တည္း။ ။ဤ ကားအမွာ ) ။
မၾကာမီကၽြန္ေတာ္သည္ေက်ာင္းတြင္၀တ္ေလ့ရွိေသာေဘာလံုးကန္အက်ၤက်ား၊ေျခအိတ္ၾကားႏွင့္ေဘာင္းဘီကုိ၀တ္ျပီးေသာေလွေလွာ္
အသင္း ကုတ္အက်ၤီအစိမ္းကုိအေပၚရံု၍ အရန္သင့္ေစာင့္လွ်က္ရွိေသာ လွည္းေပၚသို႕တက္ခဲ့၏ ။ ဖိုးဘ သည္ ဂီယာ နံပတ္ တစ္
တည္းဟူေသာ တံဖ်ာကုိ ကုိင္၍ ၀င့္ ရာႏြားတုိ႕ သည္ရုန္းစျပဳလာသည္။ထုိ႕ေနာက္ၾကိမ္တံဖ်ာႏွင့္ခပ္ဆတ္ဆတ္ ရိုက္၍ ေငါက္ရာ
လွည္းသည္ အလြန္လွ်င္ျမန္ေလ၏။ ဤကားဂီယာနံပတ္နွစ္ႏွင့္သံုးတည္း။လွည္းသြားစဥ္ ဖိုးဘက " ဟဲ့၀ိုင္းၾကီး၊ ဘာေႏွးကန္
ေနရတာလဲ၊ လမ္းေဘးကနျဖဴမေလးျမင္လုိ႕လား၊ ဒီလုိေတာ့မလုပ္နဲ႕ ၊ ၾကိဳက္ရင္ၾကိဳက္တယ္ေျပာ ။ အခု၀ယ္ျပီးအိမ္ေခၚသြား
ေပးမယ္ " ဟုဆိုကာ တံဖ်ာကုိ ေျမွာက္ ကာအခ်က္က်က်ေငါက္ရာတြင္အလုိက္သိေသာ ႏြားတို႕ သည္ေျခကုန္သုတ္ၾက ေလ၏ ။
ရန္ကုန္ျမိဳ႕ တြင္မာ္ေတာ္ကားမွထြက္ေလ့ရွိေသာ ဓာတ္ဆီ အခိုးနံ႔ ကုိ ရႈရွိဴက္ေနက်ေပမယ့္ထုိစဥ္အခါ၀ယ္ ႏြားေခ်း အနံ႕ ျဖင့္သာ
တင္းတိမ္ရ ေတာ့ ၏။ေတာရြာတြင္ အဘယ္ငွာလွ်င္ဓာတ္ဆီ ရႏိုင္ပါအံ့နည္း ။ သူ႕ အလုိက္အထိုက္ႏွင့္သာ ေက်နပ္ရ သည္သာ တည္း ။
မၾကာမီေဂါဏေမာ္ေတာ္ကားသည္ရပ္တန္႕ သျဖင့္ေမးၾကည့္ရာ မန္က်ည္းပင္ရြာသို႕ေရာက္ ျပီျဖစ္ေၾကာင္း သိရ ၏ ။ တကၠသိုလ္
ေက်ာင္းမွ၀ဇီကုိင္ေရာက္မည္ဟုၾကားသိရ၍ဘယ္လုိအေကာင္မ်ိုဳးစားလဲဟု သိရွိရန္ လာ၍ ေစာင့္ေနၾက သည္ မွာမနည္းလွေပ။
တကၠသိုလ္က ဆုိ၍ မင္းသားျဖစ္မည္ဟု အထင္ရွိေနၾက ေသးေသာလူတစ္ခ်ိ္ဳ႕မွာ မ်က္လႊာကုိေအာက္ခ်၍ မနီးမေ၀းမွာ ဒူးတုပ္
ကာခစားေနၾက၏ ။ ထိုစဥ္ပင္ ရြာသူၾကီးႏွင့္ ေက်းရြာလူ ၾကီးေလးဦးတို႕ သည္ အနီးသို႕ခ်ဥ္းကာ" အရွင္ ဒီကုိၾကြပါ ။ အရန္သင့္
ပြဲေတာ္မ်ား ျပင္ဆင္ထားႏွင့္ပါတယ္။ " ဟုမရဲတရဲ ၾကည့္ကာ နားေတာ္ေလွ်ာက္ၾကေလ၏ ။ ကၽြန္ေတာ္သည္ကား မ်က္ႏွာထား
ခပ္တည္တည္ ႏွင့္ ေဂါဏ ယာဥ္ေပၚမွ ဆင္းသက္ ခဲ့ေလ ေတာ့ သည္ ။ ထမင္းပြဲမွာ အရန္သင့္ရွိေနေပျပီ ။ ငါးေျခာက္ႏွင့္
ခရမ္းသီးဟင္း၊သစ္တိုသီးအိုးစိမ္ ၊ကန္စြန္းရြက္ေၾကာ္ ၊ ငါးေသတၱာႏွင့္ဘူးသီးဟင္းခ်ိဳတုိ႕ သည္ မင္းသားပြဲေတာ္ တည္ရန္ ငံ့လင့္ေန
ၾကဘိ၏။ရာဇကုမာရလည္း ရာဇိေၿႏၵ မွ မငဲ့ကြက္ႏိုင္ေတာ့ဘဲ ခပ္စာစာႏွင့္အတြင္းသားဟပ္ရာဗိုက္ကားမွေတာ္ေတာ့၏ ။
မၾကာမၾကာ နန္းေတာ္သူထက္ မသာေသာ္လည္း နန္းေတာ္သူထက္ ပင္ ႏုပ်ိဳေသာ အဆင္းအရြယ္ႏွင့္ ျပည့္စံုသည့့္မက်ည္းပင္သူ
ကေလးမ်ားကုိ ေစာင္းငဲ့ၾကည့္ရႈ႕မိ၏ ။ ပြဲေတာ္တည္၍ ၀ျပီ။ဗိုက္ကားျပီျဖစ္၍ ေဘာလံုးကြင္းကုိသာသြားရန္ လုိေတာ့ သည္ ။
သူ႕ဆန္စားရဲမွျဖစ္ေတာ့မ ည္။
ရန္ကုန္ျမိဳ႕ ျမင္းျပိဳင္ကြင္းမွ ၀င္းသန္း၀င္းစိန္တို႕ ထက္ ပင္ နာမည္မေက်ာ္ၾကားေသာ္ လည္း မန္က်ည္းပင္ရြာတြင္ အေကာင္းဆံုး
ပင္ဟုသမုတ္ျခင္းခံရေသာ ကြတ္နာနီမ အႆလိမၼာ သည္ေရာက္ႏွင့္ေနျပီ ။ မင္းသားလည္းေလးလံေသာ ခႏၶာကိုယ္ကုိ အႏိုင္ႏိုင္
ပင့္ထူကာ အႆတုိရ္ေပၚသို႕ တက္ျပီးလွ်င္ ေနာက္လုိက္ေနာက္ပါတို႕ျဖင့္ ထြက္ရာေန႕ လည္၁၂ နာရီ ခန္႕တြင္ ေဘာလံုးကြင္း
သို႕ေရာက္ေခ်၏ ။ ေနကလည္းပူျပင္းပါဘိ ။ ဘယ္က သတင္းၾကားမွန္းမသိ ။ ေဘာလံုးကြင္းတြင္ လာေရာက္ေစာင့္ဆိုင္းေနၾက
သူတို႕မွာ ၅၀၀ ခန္႕ေလာက္ရွိ၏ ။ လူပ်ိဳ၊အပ်ိဳ ၊ လူအို ႏွင့္သားသည္အေမတို႕မွာ အမ်ားပင္ျဖစ္၏ ။ ေဘာလံုးကြင္းမွာဘီ ေအ ေအ
က လုိမဟုတ္ ထူးဆန္းသျဖင့္ မွတ္သားဖြယ္ေကာင္းလွ၏။ အလ်ားႏွင့္အနံမွာ ထပ္တူျဖစ္ရကား ေလးေထာင့္ပံုသဏၭာန္ရွိ၏ ။
သို႕သျဖင့္ အထူက်ဥ္းေလသည္ ။ မ်ဥ္းေၾကာင္းဟူ၍ မရွိ ။ ေဘးႏွစ္ဖက္တုိ႕တြင္ ရိုးငယ္ႏွစ္ခုသာ ရွိေလေတာ့သည္။ ေဘာလံုး
ရိုးထဲသို႕က်မွ ယူ၍ေျမွာက္ရေလသည္။ ။ ၾကံဳမွ ၾကံဳေတြ႕ ရ တက္သည္ တကား ။
မၾကာမီ ေဘာလံုးကစားသူမ်ား ေရာက္လာျပီျဖစ္၍ ၀ီစီမႈတ္ရန္ သာလုိ ေတာ့သည္ ။ ၀ီစီအဘယ္မွနည္းရွာ၍မရေခ် ။ သို႕ေသာ္
၀ီစီ အစား ၀ါးက လတကငယ္ႏွင့္ေခါက္ရန္္ တုတ္တုိတစ္ေခ်ာင္းကိုလာေရာက္ေပးအပ္ေလ၏ ။ တစ္ဖက္ အသင္းမွာ အက်ၤ ီဗလာ ၊
က်န္ တစ္ဖက္ အသင္းမွာကားန တၳိ။သို႕ရွိဘိ လည္း တစ္ဖက္ အသင္းက ထံုးကုိ အရည္ေဖ်ာ္၍ ကိုယ္တြင္သုတ္ထားဘိ၏။ ။
ဤကားေခၽြတာေရး အစစ္ တည္း ။ ျမိဳ႕သားမ်ားကဲ့သို႕ အက်ၤ ီ၊ဖိနပ္ ၊ေျခအိတ္၀ယ္ရ၍ စရိတ္ေငြ မကုန္က်ေခ် ။ထုိစဥ္ပင္
၊အေပါက္ေစာင့္ ၊ ၂ တန္းလူ ၊ ၃တန္းလူ ၊ ၅ တန္းလူ ၊ လက္ေဘာ္၊ ရမ္းကား ၊ ေရွ႕လြန္ ၊ ပိႏၷဲသီး စေသာ စကားထူး
စကားခန္းမ်ား ကုိ ၾကားရ၍ ေမးၾကည့္ရာ " ၅ တန္းလုူ "မွာ ေဖာ၀ါဒ္ ၊ "အေပါက္ေစာင့္ "မွာ ဂိုးသမား ၊ "၂တန္းလူ "မွာ
ဖူးလ္ဘက္ ၊ "၃တန္းလူ" မွာဟဖ္ဘက္ ၊ "လက္ေဘာ္"မွာ သိသာျပီ ။ "ရမ္းကား " မွာ ေဖာင္းလ္ ၊ "ေရွ႕လြန္ "မွာ ေအာက္ဆိုက္ ၊
"ပိႏၷသီး" မွာ ပီနယ္လတီ တို႕ႏွင့္ညီ ေၾကာင္းမ်ားကုိ အံ့ၾသ၀မ္းေျမာက္စြာသိရ၏ ။ အ့ံၾသျခင္းမွာကား သင့္ေတာ္စြာဘာသာ
ျပန္ဆိုႏိုင္ျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ ၀မ္းေျမာက္ျခင္း၌ ႏိုင္ငံျခားစကား အေခၚအေ၀ၚတုိ႕ကုိျမန္မာစာ သက္သက္ ျ့ဖင့္မွန္ကန္
က်နစြာြျပန္ဆုိႏိုင္ေၾကာင္း ကိုထင္ရွားသိသာေသာေၾကာင့္တည္း ။ ေဘာလံုးကြင္းနံေဘး ႏွစ္ဖက္ႏွစ္ခ်က္တြင္ ရိုးငယ္ကေလး
ရွိေနရာေကာ္နာ ကန္၍ မရ သျဖင့္ ယင္းစကားကုိမည္သို႕ေခၚေၾကာင္းမသိရ ။သို႕ေသာ္ "ေထာင့္ကန္ "ဟူေသာ စကားသည္
အလြန္သင့္ေလ်ာ္ေပမည္။ ပိႏၷသီးမွာကား ပီနယ္လတီပင္တည္း ။ဂိုးလ္အနီးတြင္ရမ္းကား သည္ျဖစ္ေစ ေဘာလံုးကုိလက္ျဖင့္ ကုိင္
သည္္ျဖစ္ ေစ ၊၀ဇီကုိင္က ပိႏၷဲ သီး ၁၈ လံုးကြာ ေန ရာ မွဂိုးေပါက္သို႕သြင္းရန္ အခြင့္ေပးႏုိင္ေလသည္.။ ဤ ကား မက်ည္းပင္
သားတုိ႕ဥပေဒ တည္း ။ ပီနယ္လတီကုိ ဂိုးနီကန္ ဟုေခၚဆုိက သင့္ေပ မည္။ ဤကားကၽြန္ေတာ္ ထင္ျမင္္ခ်က္ေပတည္း။ သင့္ေလ်ာ္
ရာကိုကံဆၾကပါကုန္ ။ ေလာင္းစားေသာပြဲျဖစ္ရကား ေငြသံ တခၽြင္ခၽြင္ၾကားရ၏ ။ေနမြန္းတည့္ခ်ိန္ပင္ျဖစ္ေသာ္လညး္ၾကည့္ရႈ႕
သူေတြပဓနမျပဳၾက ။ ေရႊလသာ၀ါ၀င္းစဥ္ ဖ်ာ ခင္း၍ ထုိင္သလုိ ထင္မွတ္ၾက သလားမသိ ။ အခ်ိန္က်ျပီျဖစ္၍ ကာလတက္ ကုိ
ေခါက္ရာေဘာလံုးကန္သူေတြ ထြက္ လာၾက၏ ။ ပရိတ္သတ္ထဲမွ"၀ါးရင္းတုတ္"ကြယ္ေနာ္ ၊"တညင္းက်ား" ၊ "ေခြးဘီလူး" ၊
"သွ်ားႏွစ္၊"သံေခ်ာင္း" ၊ "ပုဏၰက"၊ "ေက်ာ္ ဟိုး" ၊"အယ္ဒီပိုလို" ၊"ေတာက္ တ'ဲ့ ၊"ပုဆိန္ေပါက္"၊"ဗႏၶဳလ" ၊"ေျမြနဂါး' ၊"ဂဠဳန္ "စေသာ
ေခၚသံ ေအာ္ သံတုိ႕ ကုိၾကားသိရမွ ေဘာလံုးကန္သမားမ်ား၏နာမည္ရင္းကုိ မေခၚ ၊နာမည္သစ္ မွည့္၍ေခၚေၾကာင္း သိရ၍ အလြန္
အမင္းရယ္ ခ်င္ မိ၏ ။၀ါးကလတက္ တစ္ခ်က္ ေခါက္သည္ တြင္ ေရႊဖရံုသီးႏွင့္ အသြင္တူေသာ ၂က်ပ္ ၈ပဲတန္ ဘာ ဘူခ်ဴပ္
ေဘာလံုးသည္ ထုိမွ ဤ မွ လူုးလာတုံ႕ ျပန္၍ ေနေလ၏။ေဘာလ့ုံးကန္စဥ္ အခ်ိဳ႕ မွာေခၽြးမ်ားထြက္ သျဖင့္မိမိတုိ႕ ကုိယ္တြင္
သုတ္ထားေသာ ထံုးသည္ ပ်က္ေလရ ကား ခဏခဏ အျပင္ထြက္ ၍ ထံုးသုတ္ရျပန္ေလ၏ ။ မၾကာမၾကာလည္းေဘာလံုးႏွင့္
လူႏွစ္ေယာက္ သံုးေယာက္ ရိုးထဲသို႕ က်ေလဘိ၏ ။ဤအခါတြင္ ရယ္သံၾကိးကုိၾကားလိုက္ ရ၏ ။မၾကာမိ ေတာက္ တဲ့ သည္ " ေျမြ
နဂါး"ယူလာေသာ ေဘာလံုးကုိ ေျပး၍ ဖ်က္ ရာပ်က္ေလသျဖင့္ " ေတာက္တဲ့"ကြယ္ေနာ့္ ဟူေသာခ်ီးမြမ္းသံသည္ဟိန္းသြားေလ၏ ။
မၾကာခဏ လည္းကၽြန္ ေတာ္ အား လက္ညိႈးထုိးကာ " ဆရာၾကီးနဲ႔ ျမင္းက်ား မတရားေတာ့ မလုပ္ပါ နဲ႕ ။ ကာေမသု မုတ္စား
ဆာလား ကံ ထုိက္ပါလိမ့္မယ္ " ဟုေအာ္ သူေတြက မရွား ။ " သံခရာေဘးကုိ ေၾကာက္ပါ ေနာ္ " ဟု ဟစ္သူေတြကအဖံုဖံု ။
အလံုးစံု တစ္ခဲနက္ေသာ အသံဆုိးၾကီး တုိ႕ သည္ အထက္မိုးကုိ ပ်ံ႕ႏွံ႔ သြားေလ သည္ ။ထုိအတြင္း၀ယ္ "ေျမြ နဂါး " ေဘာလံုး
ယူလာရာ " ပုဆိန္ေပါက္ '' သည္ ရုတ္တရက္ေျပး၍ ညိဳ႕ သက်ည္းကုိကန္သျဖင့္ " ေျမြနဂါး "လဲေလ၏ ။ ပရိတ္ သက္ထဲမွ
"ရမ္းကား " ဟူေသာ အသံ ၾကီးကုိ ၾကားလိုက္ရ ကား" ရမ္းကား "ကုိ "ေျမြ နဂါး "ဘက္ သို႕ ေပးလုိက္ရန္ ကလတက္မွ ေခါက္မွ
အသံတိတ္ ေတာ့ ၏ ။ ၾကည့္သူေတြထဲမွ" ေဟ့ 'သွ်ားႏွစ္" ၊"ပုဏၰ က" ။ ဘာလုပ္ေနသလဲ ။ ခ်ပါေတာ့လား ။ ေဆာ္ေလ ။
တုိ႕ဆီမွာ ဓားေျမာင္ ပါတယ္ ။ မေၾကာက္နဲ႕ ။ ဘာခံေန သလဲ စသည္ျဖင့္ ေအာ္စ ျပဳလာ၏ ။ ကလတက္ကုိေခါက္ရ လြန္း၍
တုတ္မွ က်ိဳးလုမတက္ ျဖစ္ခဲ့၏။"ပုဆိန္ေပါက္ "၊"ေက်ာ္ဟုိး" ၊ႏွင့္ "ေခြးဘီလူး"တုိ႕ သည္ အထူးၾကမ္းတမ္းၾကေလ ျပီ ။" ၀ါးရင္းတုတ'္ႏွင့္
'ဂဠုဳန္"တုိ႕ သည္ လည္း မည္သူကုိ မွ် လူ မထင္ၾက ေတာ့ေခ် ။ ထုိစဥ္ ပင္ ကလ တက္ ေခါက္ ရန္ တုတ္ မွာက်ိဳးသြားေလျပီ ျဖစ္၍
က်န္ တပိုင္းႏွင့္သာ အႏိုငိ ႏိုင္ ေခါက္ ေန ေခ် ေလ သည္။ ထိုခဏ၌ ပင္လွ်င္'ေခြးဘီ လူး'ေဘာလံုးယူ သြားသည္မွာ အျခားဘက္ဂိုး
ေပါက္ သို႕ ေရာက္ လုနီး၏ ။ သြင္းမည္ အျပဳ တြင္ "အက္ဒီပိုလုိ" ျပး၍ လက္သီးျဖင့္ထိုးရာ "ေခြးဘီ လူး"ႏွာေခါင္းေသြး ထြက္ ေလ ၏ ။
ပရိတ္ သက္ ထဲမွာ" ပိႏၷဲ သီး "ဟူေသာ တစ္ ခဲနက္ အသံၾကီးကုိ ၾကားလိုက္ရ၏ ။ ထုိစဥ္ အခါ ကၽြန္ေတာ္ထံ၌ တုတ္မရွိေတာ့။
ဘယ္မွာခ်ထားသည္ မသိရ ။ ကလတက္လည္း မေခါက္ႏိုင္ေတာ့ေခ် ။ ၀ဇီိ ကုိင္ မတရားဘူး ဟု ၾကိမ္းေမာင္းသံ ၾကီးလည္ း
ၾကားရဘိ၏ ။ ခက္ေခ်ျပီ ။ မည္ သို႕ ရအံ့ နည္းဟု ေအာက္ေမ့ မိ၏ ။ တစ္ျပိဳင္ နက္ ပင္လွ်င္ ထိုႏွစ္ဖက္ေသာ လူစုတို႕ သည္
တုတ္ ကုိင္ သူကုိင္၊လက္သီးဆုပ္သူဆုပ္ ၍ ရိုက္ႏွက္ထိၾကိတ္ ကာ ရန္ပြဲ ၾကီး စ တင္ ေလ ၏။ ။ပရိတ္ သက္ ထဲမွအမ်ား ၀င္ေရာက္
ရိုက္ ႏွက္ ၾကေလ၏ ။"ေျမြနဂါး"မွာ ထိပ္ျပဲသြားေလ၏ ။ "ဓညင္းက်ား"မွာ ႏွာေခါင္းေသြးထြက္ဘိ၏ ။ "အက္ဒီပိုလုိ" ကားအတြင္ သာ
ထိုးေန ေတာ့၏ ။ ေတာက္ တဲ့ မွာ သြား တစ္ ေခ်ာင္းကၽႊတ္ သြား၏ ။ထုိအျခင္းအရာ ကုိျမင္ ေသာ ကၽႊန္ ေတာ္ သည္ အခက္ အခဲ ၾကံဳ
ရျပီ ျဖစ္၍အလွ်င္အျမန္ ေဘာလံုးကြင္းမွ ထြက္ ခဲ့ ျပီးေသာ္ ကြတ္နီအႆတုိရ္ ေပၚသို႕လႊားကာ တက္ေလ၏ ။လွ်င္ျမန္ ျခင္းျဖင့္
အတြင္ သာႏွင္ရာေန အိမ္ သို႕ ညေနတြင္ ေရာက္ ေလ ၏ ။ သို႕မွ စိတ္ေအး သြားေတာ့ သည္။ အပူလံုးၾကီး က်သြားျပီတကား ။ ။
( ဂႏ ၱေလာက ၊၁၂၉၃ ကဆုန္လ )